“Kavramlarla Felsefeye Giriş” semineri, düşünce tarihinin temel yapıtaşlarını kavramsal eksende ele alarak bilgi, ruh, ahlak, tanrı, estetik, özgürlük, eşitlik, adalet, iktidar ve sevgi gibi başat temaları tarihsel ve kuramsal bağlamlarıyla tartışmaya açar. Katılımcılar, Antik Yunan’dan postmodernizme uzanan bu yolculukta, felsefi kavramların dönüşümünü hem eleştirel hem yaratıcı bir bakışla yeniden düşünme imkânı bulur.
Program İçeriği
1. Hafta: Bilgi
- Antik Yunan’da Bilgi Sorunsalı: Sokrates, Platon ve Aristoteles
- Descartes’in Şüpheci Epistemolojik Sorgulaması
- Bilginin Kaynağı Meselesine Çözüm Arayışları 1: İngiliz Deneyciliği
- Bilginin Kaynağı Meselesine Çözüm Arayışları 2: Kant ve Alman İdealizmi
- Nesnel Bilginin İmkânı Tartışması: Pozitivizm’e karşı Postmodernizm
2. Hafta: Ruh–Beden
- Antik Yunan: Platon’da İdealist Ruh (İdea) – Beden (Madde) Ayrımı, Aristoteles’te Ruh-Beden Birliği
- Modernite: Descartes’ın Töz Dualizmi, Spinoza’nın Monizmi, Leibniz’in Psiko-Fiziksel Paralelizmi
- Aydınlanma: Hume (Ruhun Reddi), Berkeley (İdealizm), Hegel (Tarihsel Bilinç Olarak Ruh)
- Schopenhauer (Ruh-Beden-İrade İlişkisi), Nietzsche (Bedenin Üstünlüğü, Yanılsama Olarak Ruh)
- 20. Yüzyıl: Psikanalitik Ruh-Beden Kuramı, Varoluşçulukta Ruh-Beden İkiliği Sorunsalı
3. Hafta: Ahlak
- Antik Yunan’da Ahlak: Sokrates (Erdem), Platon (İdealist Ahlak), Aristoteles (Mutluluk Ahlakı)
- Antik Yunan’daki Diğer Ahlak Anlayışları: Epikurosçuluk, Hazcılık, Kinizm ve Stoacılık
- Ahlakın Kaynağı Sorunsalı: Spinoza (Özgürlük), Schopenhauer (Karamsarlık), Kant (Ödev Bilinci)
- Faydacı Ahlak Anlayışı: Bentham ve Mill (En fazla sayıda insan için en fazla miktarda mutluluk)
- Ahlaka Eleştirel Yaklaşım: Nietzsche (Güç İstenci) ve Sartre (Varoluşçu Ahlak)
4. Hafta: Tanrı
- Antik Yunan’da Tanrı: Platon’un Demiurgos, Aristoteles’in Hareket Etmeyen Hareket Ettirici Kavramları
- Helenistik Felsefe ve Tanrı: Stoacılar’da Tanrı–Doğa Özdeşliği, Epiküros’ta Tanrıların İlgisizliği Anlayışı
- Rönesans ve Erken Modern Dönem: Descartes’ın Tanrı’yı kanıtlanması, Spinoza’nın Panteizmi
- Aydınlanma: Voltaire’in Deizmi, Hume’un Din eleştirisi, Kant’ın Tanrı’nın akılla kanıtlanamayacağı fikri
- 19. yy. Eleştirileri: Marx’ın Dini halkın afyonu olarak görmesi, Nietzsche’nin “Tanrı öldü” argümanı
5. Hafta: Estetik
- Antik Yunan’da Estetik: Platoncu İdealist Estetik ve Aristoteles’in Mimesis ve Katharsis Kavramları
- Modern Estetiğin Temelleri 1: Hume ve Hutcheson Bağlamında İngiliz Deneyciliği’nin Estetik Anlayışı
- Modern Estetiğin Temelleri 2: Aydınlanma Düşüncesinde Estetik, Kant’ın Estetik Yargı Kavramı
- Modern Estetiğin Temelleri 3: Alman İdealizmi ve Estetik, Hegel’de Estetik Hakikat İlişkisi
- Çağdaş Estetik Anlayışının Varyantları: Nietzsche, Adorno, Benjamin ve Postmodern Estetik
6. Hafta: Özgürlük
- Antik Yunan’da Özgürlük: Platon (Akıl-Özgürlük), Aristoteles (Erdem-Özgürlük)
- Modern Özgürlük Fikri 1: Hobbes (Toplum Sözleşmesi), Locke (Doğal Haklar), Rousseau (Genel İrade)
- Modern Özgürlük Fikri 2: Mill (Bireysel Özgürlük), Marx (Kolektif Yaratıcı Bilinç olarak Özgürlük)
- Çağdaş Düşüncede Özgürlük 1: Anarşizm (Dayanışma Temelli Özgürlük), Arendt (Kamusal Özgürlük)
- Çağdaş Düşüncede Özgürlük 2: Berlin (Pozitif vs. Negatif Özgürlük), Sartre (Özgürlüğe Mahkûmiyet),
7. Hafta: Eşitlik
- Platon’un İşlevsel Eşitlik Anlayışına Karşı Aristoteles’in Hakkaniyete Dayanan Siyasal Eşitlik Fikri
- Hobbes’un Doğal Eşitlik Kavramsallaştırmasına Karşı Rousseau’nun Toplumsal Eşitlik Yaklaşımı
- Tocqueville’nin Demokratik Eşitlik Fikrine Karşı Marx’ın Ekonomik Eşitsizlik Vurgusu
- Mill’in Fırsat Eşitliği Düşüncesine Karşı Nietzsche’nin Eşitlik Eleştirisi
- Rawls’un Adalet Temelli Eşitlik İlkesine Karşı Güç İlişkilerini Önemseyen Postmodern Eşitlik Anlayışı
8. Hafta: Adalet
- Antik Yunan’da Bireysel Ahlak ile Toplumsal Düzene Dayanan Adalet Fikri: Sokrates, Platon, Aristoteles
- Hobbes’un Güce Dayanan Adalet Fikrine Karşı Rousseau’nun Genel İradeye Dayanan Adalet Kavramı
- Fayda Maksimizasyonunu Vurgulayan Liberal Adalet Görüşüne Karşı Marx’ın Kolektivist Adalet Anlayışı
- Çağdaş Adalet Kavramsallaştırmaları 1: Rawls’un Adaleti Hakkaniyetle İlişkilendiren Görüşü
- Çağdaş Adalet Kavramsallaştırmaları 2: Nozick’in Hakediş Olarak Adalet Yaklaşımı
- Çağdaş Adalet Kavramsallaştırmaları 3: Sandel’in Ortak İyi ve Erdeme Dayanan Adalet Fikri
9. Hafta: İktidar
- Antik Yunan’da İktidar Anlayışı: Platon (İdeal Devlet Fikri), Aristoteles (İktidar-İnsan Doğası İlişkisi)
- Modern Düşüncenin İktidar Kavramına Yaklaşımları: Machiavelli, Hobbes, Locke, Rousseau
- 19. yüzyıl Düşüncesinde İktidar Kavramının 3 Temel Yorumu: Hegel, Marx, Nietzsche
- 20. yüzyılda İktidar Tartışmaları: Weber (Meşruiyet), Foucault (Biyopolitika, Bilgi-İktidar İlişkisi)
- Postmodernite ve İktidar: Kimlik Politikaları, İktidarın Mikro Düzeyleri, Dijital Çağda İktidar
10. Hafta: Sevgi
- Bilgelik ve Ruhsal Gelişimin Tezahürü Olarak Sevgi: Platon (Metafizik-İdeal Sevgi), Aristoteles (Erdeme Dayalı Sevgi)
- Modern Düşüncede Sevgi Anlayışı: Spinoza (Akılcı Sevgi), Rousseau (Saf Duygu ve Şefkat olarak Sevgi)
- Kant’ın Düşüncesinde Sevgi: “Aşk ahlaki bir güçtür ve aktif iyi niyet gerektirir.”
- Alman Romantizminde Sevgi Fikri: Kutsal, Yaratıcı ve Ruhsal Bir Deneyim ve Evrensel Bir Şefkat olarak Sevgi
- Psikanalitik Sevgi Yaklaşımı: Freud (Libidinal ve Dürtüsel Sevgi), Fromm (Öğrenilmesi Gereken Bir Sanat Olarak Sevgi)