Kurmaca inşa etmek kadar onu bozmak, yeniden bakmak ve farklı açılardan değerlendirmek bu yolculuğun parçası olacak. Aristoteles’in Poetika’sından Herakleitos’un değişim felsefesine, Nietzsche’nin sanat anlayışından çağdaş eleştirmenlerin yöntemlerine kadar uzanan geniş bir çerçevede hem yazmayı hem de eleştirmeyi deneyimleyeceğiz. Her hafta kısa öyküler üzerinden uygulamalı çalışmalar yaparak kendi yazılarımızı üretecek, eleştirinin inceliklerini öğrenirken aynı zamanda kendi kalemimizin sınırlarını keşfedeceğiz.
Bu atölye size yalnızca kuramsal bilgi değil, aynı zamanda yazıya ve hayata daha derinlikli bakma cesareti sunacak. Çünkü bazen bir öykü okumak aslında onu yeniden yazmaktır, yazmak ise hayatı yeniden düşünmenin en yaratıcı yoludur. Siz de “öyküye nereden bakmalı, eleştiri nasıl yapılmalı?” sorularının peşine düşmek istiyorsanız, bu yolculuğa davetlisiniz.
Program İçeriği
1. Hafta: Edebiyat Felsefesine Giriş – Anlam, Hakikat ve Kurmaca
- Edebiyat Felsefesinin Temel Soruları: “Edebiyat neyi temsil eder?”
- Aristoteles’in Poetika’sı: Öykü, Trajedi, Mimesis, Katharsis
- Sanatın Sınırları
- Görünen Dünya ile Metnin Derin Dünyası
- Uygulama: Kısa bir öykü seçilip, “görünür anlam” ve “saklı anlam” katmanları işaretlenir.
2. Hafta: Diyalektik ve Anlatı
- Öyküye Herakleitosçu Bakış
- Zıtlıkların (İyi/Kötü, Birey/Toplum, Özgürlük/Otorite) Edebiyatta İşlevi
- Bir Öyküyü Farklı Kutuplar Üzerinden Çözümlemek
- Eleştiri Metinlerinde Zıtlıkları Görme, Tartışma ve Açığa Çıkarma
3. Hafta: Kurmaca İnşası ve Yıkımı
- Öykü nedir?
- Kurmaca Yapının Felsefi Temelleri (Aristoteles’in Poetika’sından modern kuramlara)
- Anlatıyı İnşa Etmek: Olay Örgüsü, Karakter, Zaman
- “Öykü Bozmak”: Yapıyı Parçalayarak Yeni Bir Eleştiri Alanı Açmak
- Uygulama: Katılımcılar kısa bir metni hem kurup hem bozarak iki farklı metin üretir.
4. Hafta: İmgelem, Metafor ve Alt Katmanlar
- İmgelemin Felsefi Temeli (Kant, Heidegger, Ricoeur Üzerinden)
- Metafor ve Simge Aracılığıyla Anlam Çoğaltma
- Alt Metin, Metafor Kavramlarının Kurmaca ve Eleştiride Kullanımı
- Uygulama: Katılımcılar seçilen bir öyküde metafor haritası çıkarır.
5. Hafta: Eleştiri Yazısının Felsefi Çerçevesi
- Eleştiri nedir? Yargı, Yorum ve Hakikatin Sorgulanması
- Edebiyat Felsefesinde Eleştirinin Rolü (Örnek: Benjamin, Barthes, Adorno)
- Bir İnceleme Yazısının Sınırları: Nesnellik ve Öznellik Dengesi
- Uygulama: Katılımcılar seçtikleri öykü üzerine ilk eleştiri taslağını yazar.
6. Hafta: Çağdaş Eleştiri ve Anlatı
- 20. ve 21. Yüzyılda Edebiyat Eleştirisi (Yapısalcılık, Post-Yapısalcılık, Feminist ve Postkolonyal Eleştiri)
- Kurmacayı Dönüştüren Çağdaş Sesler
- Eleştiride Üslup Meselesi: Akademik Dil – Deneme Dili – Köşe Yazısı
- Uygulama: Katılımcılar çağdaş bir eleştirmenin metnini okuyup kendi üsluplarıyla yeniden yazar.
7. Hafta: Karşılaştırmalı Okumalar
- Aynı Yazarın İki Öyküsü Üzerinden Edebî Süreklilik ve Değişim
- Bir Yazarın Kendi İçinde Yarattığı Felsefi Sorular
- Uygulama: Katılımcılar iki öyküyü karşılaştırarak bireysel eleştiri yazar.
8. Hafta: Felsefi Kapanış – “Bildiğimiz ve Öğrendiğimiz”
- Atölye Boyunca Edinilen Eleştirel Bakışın Tartışılması
- “Edebiyat neyi gösterir, neyi saklar?” sorusuna katılımcı yanıtları
- Final: Her katılımcı kendi köşe veya eleştiri yazısını okur ve kolektif değerlendirme yapılır.